Version 1.1 of the definition has been released. Please help updating it, contribute translations, and help us with the design of logos and buttons to identify free cultural works and licenses!

Definition/Pl: Difference between revisions

From Definition of Free Cultural Works
Jump to navigation Jump to search
(z>ż)
(→‎Ograniczenia dopuszczalne: literówka w słowie "wolności")
 
(114 intermediate revisions by 59 users not shown)
Line 1: Line 1:
{{divbox|gray|Stable version|This is stable version '''1.0''' of the definition. The version number will be updated as the definition develops. The editable version of the definition can be found at [[Definition/Unstable]]. See [[authoring process]] for more information, and see [[translations]] if you want to contribute a version in another language.}}
{{definition-langs}}


:: To jest stabilna wersja 1.0 definicji. Numer wersji będzie zmieniany w miarę rozwoju definicji. Wersja definicji do edycji po angielsku znajduje się na stronie   [[Definition/Unstable]]. Zobacz też strony ze [[authoring process|wskazówkami dla autorów]] i [[translations|tłumaczeniami]] jeśli chcesz dodać wersję w innym języku.  
{{divbox|1=gray|2=Wersja stabilna|3=To jest stabilna wersja 1.1 definicji. Numer wersji będzie zmieniany w miarę rozwoju definicji. Wersja definicji do edycji po angielsku znajduje się na stronie [[Definition/Unstable]]. Zobacz też strony ze [[authoring process|wskazówkami dla autorów]] i [[translations|tłumaczeniami]] jeśli chcesz dodać wersję w innym języku.


== Summary ==
<div style="text-align:right;">[[Definition/Pl/1.0|wersja '''1.0''']]</div>
}}


:: == Wstęp ==
== Preambuła ==


This document defines "Free Cultural Works" as works or expressions which can be freely studied, applied, copied and/or modified, by anyone, for any purpose. It also describes certain permissible restrictions that respect or protect these essential freedoms. The definition distinguishes between ''free works'', and ''[[licenses|free licenses]]'' which can be used to legally protect the status of a free work. The definition itself is ''not'' a license; it is a tool to determine whether a work or license should be considered "free."
Społeczne i technologiczne zmiany umożliwiają coraz większej części ludzkości ''tworzenie, modyfikowanie, publikację i dystrybucję oraz dostęp do'' różnego rodzaju utworów - dzieł sztuki, literatury, materiałów edukacyjnych i naukowych, oprogramowania, artykułów - w skrócie ''wszystkiego co może być przedstawione w formie cyfrowej''. Powstało wiele społeczności, wykorzystujących te możliwości w tworzeniu mnóstwa powszechnie użytecznych dzieł.  


:: Dokument ten definiuje "Wolne Dzieła (Dobra? Treści?) Kultury" jako dzieła czy utwory, które mogą być w sposób swobodny studiowane, wykonywane, kopiowane i/lub modyfikowane, przez każdego, w dowolnym celu. Opisuje także szczególne dopuszczalne ograniczenia, które strzegą i chronią te podstawowe wolności. Definicja ta rozróżnia ''wolne dzieła'' i ''[[licenses|wolne licencje]]'', które mogą być wykorzystywane do prawnej ochrony statusu wolnego dzieła. Definicja sama w sobie ''nie'' jest licencją: jest pomocna przy określaniu, czy dany utwór lub licencja może być uznana za "wolną".
Większość autorów, niezależnie od pola działania czy profesjonalnego bądź amatorskiego charakteru swoich prac, jest żywotnie zainteresowana wsparciem ekosystemu, w którym prace mogą być popularyzowane, ponownie wykorzystywane i rozwijane w sposób twórczy. Im łatwiej jest wykorzystywać i rozwijać dzieła, tym bogatsza staje się kultura.


== Preamble ==
Aby zagwarantować płynne działanie tego ekosystemu, dzieła powinny być ''wolne'', gdzie poprzez ''wolność'' rozumiemy:
* '''wolność wykorzystywania''' utworu i czerpania korzyści z jego używania;
* '''wolność poznawania''' utworu i stosowania nabytej w ten sposób wiedzy;
* '''wolność tworzenia i rozpowszechniania kopii''' informacji lub utworu, w całości lub we fragmentach;
* '''wolność wprowadzania zmian i poprawek''', i rozpowszechniania utworów pochodnych.


:: == Preambuła ==
Jeśli autorzy nie podejmą żadnych działań, ich twórczość zostaje objęta obowiązującymi prawami autorskimi, które poważnie ograniczają to, co inni mogą i nie mogą robić. Autorzy mogą uczynić swoją twórczość wolną przez wybór jednego lub więcej dokumentów prawnych, zwanych licencjami. Dla autora objęcie swojego dzieła jedną z ''wolnych licencji'' nie oznacza utraty wszystkich swoich praw, lecz tylko podarowanie każdemu zakresu wolności wymienionego w formie listy powyżej.


Social and technological advances make it possible for a growing part of humanity to ''access, create, modify, publish and distribute'' various kinds of works - artworks, scientific and educational materials, software, articles - in short: ''anything that can be represented in digital form''. Many communities have formed to exercise those new possibilities and create a wealth of collectively re-usable works.
Ważne jest, by każda praca, która uznawana jest za wolną, faktycznie gwarantowała wszystkie wspomniane wolności. Dlatego poniżej precyzujemy dokładnie '''definicję wolności''' dla licencji i dzieł autorskich.


:: Społeczne i technologiczne zmiany umożliwiły rosnącej części ludzkości ''dostęp, twórczość, modyfikowanie, publikację i dystrybucję'' różnego rodzaju utworów - dzieł sztuki, literatury, materiałów edukacyjnych i naukowych, oprogramowania, artykułów - w skrócie ''wszystkiego co może być przedstawione w formie cyfrowej''. Wiele społeczności powstało, by wykorzystać te możliwości i tworzyć mnóstwo społecznie (re-usable?) dzieł.   
== Rozpoznawanie Wolnych Dóbr Kultury ==


Most authors, whatever their field of activity, whatever their amateur or professional status, have a genuine interest in favoring an ecosystem where works can be spread, re-used and derived in creative ways. The easier it is to re-use and derive works, the richer our cultures become.  
To jest ''Definicja Wolnych Dóbr Kultury''; zachęcamy do zamieszczenia przy opisywaniu swojego utworu noty "Ta praca dostępna jest na wolnej licencji według ''Definicji Wolnych Dóbr Kultury''." Jeśli nie podoba ci się termin "Wolne Dobra Kultury" możesz użyć też zwyczajowego "Wolne treści" lub odnieść się do jednego z innych [[Existing Movements|istniejących ruchów]] które cenią sobie podobne wolności w bardziej zawężonym kontekście. Zachęcamy także do korzystania z [[logos and buttons|logo i banerów Wolnych Dóbr Kultury]], które są dostępne jako własność publiczna (ang. ''public domain'').


To ensure the graceful functioning of this ecosystem, works of authorship should be '''free''', and by ''freedom'' we mean:
Zwróć uwagę, że taka adnotacja nie powoduje automatycznie określenia praw opisanych w definicji. Aby twoja praca była wolnodostępna musi być oparta o jedną z Wolnych Licencji albo być udostępniona jako własność publiczna.
* the '''freedom to use''' the work and enjoy the benefits of using it
* the '''freedom to study''' the work and to apply knowledge acquired from it
* the '''freedom to make and redistribute copies''', in whole or in part, of the information or expression
* the '''freedom to make changes and improvements''', and to distribute derivative works


These freedoms should be available to anyone, anywhere, anytime. They should not be restricted by the context in which the work is used. Creativity is the act of using an existing resource in a way that had not been envisioned before.
Nie zalecamy korzystania z innych terminów do identyfikowania Wolnych Dóbr Kultury, jeśli nie zapewniają one klarownej definicji wolności. W szczególności dotyczy to terminów takich jak "Open Access" ("Otwarty dostęp") i "Open content" ("Otwarte treści"). Takich terminów używa się często w odniesieniu do zawartości udostępnianej na "mniej restrykcyjnych" zasadach, niż określa to prawo autorskie, a także w odniesieniu do zawartości, która jest po prostu "dostępna w Sieci".


In most countries however, these freedoms are not enforced but suppressed by the laws commonly named ''copyright laws''. They consider authors as god-like creators and give them an exclusive monopoly as to how "their content" can be re-used. This monopoly impedes the flourishing of culture, and it does not even help the economic situation of authors so much as it protects the business model of the most powerful publishing companies.
== Definiowanie Licencji Wolnej Kultury ==


In spite of those laws, authors can make their works free by choosing among a vast array of legal documents known as [[w:license|free licenses]]. For an author, choosing to put his work under a ''free license'' does not mean that he loses all his rights, but it gives to anyone the freedoms listed above.
Licencje to instrumenty prawne dzięki którym posiadacz pewnych praw może je przenieść na podmioty trzecie. Wolne Licencje nie zabierają żadnych praw - są zawsze dobrowolne, a gdy je zaakceptujemy, dają nam wolności, których nie daje prawo autorskie. Wolne licencje nigdy nie ograniczają ani nie likwidują istniejących wyłączeń i zwolnień od prawa autorskiego.  


It is important that any work that claims to be free provides, practically and without any risk, the aforementioned freedoms. This is why we hereafter give a precise '''definition of freedom''' for licenses and for works of authorship.
=== Podstawowe wolności ===


== Identifying Free Cultural Works ==
Aby być uznaną za "wolną" w myśl przedstawianej tu definicji, licencja musi respektować wszystkie poniższe rodzaje wolności bez jakichkolwiek ograniczeń:


:: == Rozpoznawanie Wolnych Dóbr Kultury ==
* '''Wolność wykorzystywania i odtwarzania utworu:''' Licencja musi zezwalać na dowolne użycie utworu, zarówno w zakresie prywatnym, jak i publicznym. Tam, gdzie ma to swoje zastosowanie, licencja winna obejmować również dostępność wszelkich praw pochodnych ("prawa zależne"), takich jak prawo do wykonywania czy interpretowania utworu. Nie mogą istnieć od tego żadne wyjątki, na przykład powodowane względami politycznymi czy religijnymi.


This is the ''Definition of Free Cultural Works'', and when describing your work, we encourage you to make reference to this definition, as in, "This is a freely licensed work, as explained in the ''Definition of Free Cultural Works''."  If you do not like the term "Free Cultural Work," you can use the generic term "Free Content," or refer instead to one of the [[Existing Movements|existing movements]] that express similar freedoms in more specific contexts. We also encourage you to use the [[logos and buttons|Free Cultural Works logos and buttons]], which are in the public domain.
* '''Wolność poznawania dzieła oraz stosowania zawartych w nim informacji:''' Licencja musi zezwalać na dowolne korzystanie z informacji zawartych w dziele. Licencja nie może zabraniać na przykład wstecznej analizy kodu oprogramowania.


:: To jest ''Definicja Wolnych Dóbr Kultury'', i zachęcamy do zamieszczenia przy opisywaniu swojego utworu noty "Ta praca dostępna jest na wolnej licencji według ''Definicji Wolnych Dóbr Kultury''." Jeśli nie podoba ci się termin "Wolne Dobra Kultury" możesz użyć też zwyczajowego "Wolne treści" lub odnieść się do jednego z innych [[Existing Movements|istniejących ruchów]] które wyrażają podobne wolności (?) w specyficznym kontekście. Zachęcamy także do korzystania z [[logos and buttons|logo i banerów Wolnych Dóbr Kultury]], które są dostępne w domenie publicznej.  
* '''Wolność redystrybucji:''' Kopie dzieła mogą być sprzedawane, wymieniane lub rozdawane za darmo, jako część większego dzieła bądź kolekcji lub też jako niezależna całość. Ilość informacji dopuszczonej do kopiowania nie może podlegać ograniczeniom. Podobnie jakimkolwiek ograniczeniom nie może podlegać to, kto może wykonywać kopie ani to, na jakie medium informacje zostają skopiowane.


Please be advised that such identification does ''not'' actually confer the rights described in this definition; for your work to be truly free, it must use one of the Free Culture [[Licenses]] or be in the public domain.
* '''Wolność dystrybucji dzieł pochodnych:''' W celu umożliwienia każdemu ulepszania dzieła, licencja nie może ograniczać wolności dystrybuowania zmodyfikowanych wersji (bądź dla dzieł mających swoją fizyczną postać, dzieł będących w jakikolwiek sposób ich pochodnymi), niezależnie od zawartości oraz celu sporządzania takich modyfikacji. Jednakże mogą istnieć pewne ograniczenia mające na celu ochronę owych podstawowych wolności lub stwierdzenia wkładu w dzieło jego poprzednich autorów (zobacz poniżej).


:: Zwróć uwagę, że taka adnotacja nie powoduje automatycznie określenia praw opisanych w definicji. Aby twoja praca była wolnodostępna musi korzystać z jednej z  Wolnych [[Licenses|Licencji]] albo znajdować się w domenie publicznej.
=== Ograniczenia dopuszczalne ===


We discourage you to use other terms to identify Free Cultural Works which do not convey a clear definition of freedom, such as "Open Content" and "Open Access." These terms are often used to refer to content which is available under "less restrictive" terms than those of existing copyright laws, or even for works that are just "available on the Web".
Nie wszystkie ograniczenia użytkowania czy rozpowszechniania dzieł są przeszkodą dla podstawowych wolności. W szczególności obowiązek uznania autorstwa, Współpracy symetrycznej (np. "copyleft") czy ochrony podstawowych wolności uważane są za [[ograniczenia dopuszczalne|ograniczenia dopuszczalne]].


:: Nie zalecamy korzystania z innych terminów do identyfikowania Wolnych Dóbr Kultury jeśli nie zapewniają one klarownej definicji wolności. W szczególności dotyczy to terminów takich jak "Open Access" ("Otwarty dostęp") i "Open content" ("Otwarte utwory").
== Definiowanie Wolnych Dóbr Kultury ==


== Defining Free Culture Licenses ==
Utwór ''musi'' być objęty Licencją Wolnej Kultury lub jego status prawny ''musi'' zapewniać te same ''podstawowe swobody'', które wyliczono powyżej, aby mógł być uznany za wolny. Nie jest to jednak warunek wystarczający. Dany utwór może nie być wolny ze względu na inne sposoby ograniczania podstawowych swobód. Tak więc utwór, aby był uznany za wolny, musi spełniać następujące dodatkowe warunki:


Licenses are legal instruments through which the owner of certain legal rights may transfer these rights to third parties. Free Culture Licenses do not take any rights away -- they are always optional to accept, and if accepted, they grant freedoms which copyright law alone does not provide. When accepted, they never limit or reduce existing exemptions in copyright laws.
* '''Dostępność danych źródłowych:''' O ile ostateczny utwór został stworzony poprzez kompilację lub przetworzenie pliku źródłowego lub szeregu plików źródłowych, o tyle wszystkie dane źródłowe powinny być dostępne wraz z utworem na tych samych zasadach. Może to być na przykład partytura utworu muzycznego, modele wykorzystane w scenie 3D, dane z publikacji naukowej, kod źródłowy aplikacji komputerowej lub dowolna informacja tego rodzaju.


=== Essential freedoms ===
* '''Wolny format:''' Format pliku cyfrowego, w jakim utwór jest udostępniany, nie powinien być chroniony patentami, chyba że z góry dana jest ogólnoświatowa, nieograniczona i nieodwoływalna darmowa licencja na korzystanie z opatentowanej technologii. Niewolne formaty mogą być czasem wykorzystywane z powodów praktycznych, jednakże wersja dzieła w wolnym formacie ''musi'' być dostępna, aby dzieło mogło być uznane za wolne.


In order to be recognized as "free" under this definition, a license must grant the following freedoms without limitation:
* '''Brak ograniczeń technicznych:''' Utwór musi być dostępny w takiej formie, by zabezpieczenia techniczne nie ograniczały wymienionych wyżej wolności.


* '''The freedom to use and perform the work:''' The licensee must be allowed to make any use, private or public, of the work. For kinds of works where it is relevant, this freedom should include all derived uses ("related rights") such as performing or interpreting the work. There must be no exception regarding, for example, political or religious considerations.
* '''Brak innych restrykcji i ograniczeń:''' Utwór nie może podlegać takim restrykcjom prawnym (jak patenty, kontrakty itp.) lub ograniczeniom (jak ochrona prywatności), które wpłynęłyby na wymienione wyżej wolności. Utwór może wykorzystywać istniejące w prawie wyjątki od prawa autorskiego (na przykład cytowanie utworów prawnie zastrzeżonych), ale tylko ta część utworu, która jest bezwarunkowo wolna, stanowi wolne dzieło.
* '''The freedom to study the work and apply the information:''' The licensee must be allowed to examine the work and to use the knowledge gained from the work in any way. The license may not, for example, restrict "reverse engineering".
* '''The freedom to redistribute copies:''' Copies may be sold, swapped or given away for free, as part of a larger work, a collection, or independently. There must be no limit on the amount of information that can be copied. There must also not be any limit on who can copy the information or on where the information can be copied.
* '''The freedom to distribute derivative works:''' In order to give everyone the ability to improve upon a work, the license must not limit the freedom to distribute a modified version (or, for physical works, a work somehow derived from the original), regardless of the intent and purpose of such modifications. However, some restrictions may be applied to protect these essential freedoms or the attribution of authors (see below).


=== Permissible restrictions ===
Innymi słowy: za każdym razem, gdy użytkownik dzieła nie może z przyczyn prawnych lub praktycznych wyegzekwować swoich podstawowych wolności, utwór nie może być uznany i nie powinien być nazywany "wolnym".


Not all restrictions on the use or distribution of works impede essential freedoms. In particular, requirements for attribution, for symmetric collaboration (i.e., "copyleft"), and for the protection of protection of essential freedom are considered [[permissible restrictions]].
== Dowiedz się więcej ==


== Defining Free Cultural Works ==
* Na stronie [[Licenses|Licencje]] toczy się dyskusja na temat konkretnych licencji i ich zgodności z definicją.


In order to be considered free, a work ''must'' be covered by a Free Culture License, or its legal status ''must'' provide the same ''essential freedoms'' enumerated above. It is not, however, a sufficient condition. Indeed, a specific work may be non-free in other ways that restrict the essential freedoms. These are the additional conditions in order for a work to be considered free:
* Na stronie [[History|Historia]] znajduje się krótki opis rozwoju tej definicji.


* '''Availability of source data:''' Where a final work has been obtained through the compilation or processing of a source file or multiple source files, all underlying source data should be available alongside the work itself under the same conditions. This can be the score of a musical composition, the models used in a 3D scene, the data of a scientific publication, the source code of a computer application, or any other such information.
* Strona [[FAQ]] dostarcza odpowiedzi na niektóre pytania.
* '''Use of a free format:''' For digital files, the format in which the work is made available should not be protected by patents, unless a world-wide, unlimited and irrevocable royalty-free grant is given to make use of the patented technology. While non-free formats may sometimes be used for practical reasons, a free format copy ''must'' be available for the work to be considered free.
* '''No technical restrictions:''' The work must be available in a form where no technical measures are used to limit the freedoms enumerated above.
* '''No other restrictions or limitations:''' The work itself must not be covered by legal restrictions (patents, contracts, etc.) or limitations (such as privacy rights) which would impede the freedoms enumerated above. A work may make use of existing legal exemptions to copyright (in order to cite copyrighted works), though only the portions of it which are unambiguously free constitute a free work.


In other words, whenever the user of a work cannot legally or practically exercise his or her basic freedoms, the work cannot be considered and should not be called "free."
* Strona [[Portal:Index]] to spis treści różnych stron dyskusji na temat wolnych dóbr kultury.


== Further reading ==
== Numerowanie wersji ==


* See [[Licenses]] for discussion of individual licenses, and whether they meet this definition or not.
Nowe wersje tej definicji będą publikowane, gdy zostanie osiągnięty konsensus (bezpośrednio lub przez głosowanie, według reguł [[authoring process|procesu autorskiego]]) co do proponowanych zmian. Numeracja wersji powinna trzymać się wzoru 0.x dla wstępnego szkicu definicji, 1.2, 2.1 ... dla wydań głównych, 2.1, 1.2 ... dla uaktualnień. Za uaktualnienia uznawane są takie zmiany tekstu, które nie mają wpływu na zasięg istniejących lub hipotetycznych licencji objętych tą definicją.
* See [[History]] for acknowledgments and background on this definition.
* See the [[FAQ]] for some questions and answers.
* See [[Portal:Index]] for topic-specific pages about free cultural works.


== Versioning ==
__NOTOC__
 
New versions of this definition shall be released as soon as a consensus (achieved directly or through a vote, as per the [[authoring process]]) has developed around suggested changes. Numbering shall be 0.x for initial draft releases, 1.x, 2.x .. for major releases, x.1, x.2 .. for minor releases. A minor release is made when the text is modified in ways which do not have an impact on the scope of existing or hypothetical licenses covered by this definition.

Latest revision as of 10:58, 7 April 2023

Wersja stabilna
To jest stabilna wersja 1.1 definicji. Numer wersji będzie zmieniany w miarę rozwoju definicji. Wersja definicji do edycji po angielsku znajduje się na stronie Definition/Unstable. Zobacz też strony ze wskazówkami dla autorów i tłumaczeniami jeśli chcesz dodać wersję w innym języku.

Preambuła[edit]

Społeczne i technologiczne zmiany umożliwiają coraz większej części ludzkości tworzenie, modyfikowanie, publikację i dystrybucję oraz dostęp do różnego rodzaju utworów - dzieł sztuki, literatury, materiałów edukacyjnych i naukowych, oprogramowania, artykułów - w skrócie wszystkiego co może być przedstawione w formie cyfrowej. Powstało wiele społeczności, wykorzystujących te możliwości w tworzeniu mnóstwa powszechnie użytecznych dzieł.

Większość autorów, niezależnie od pola działania czy profesjonalnego bądź amatorskiego charakteru swoich prac, jest żywotnie zainteresowana wsparciem ekosystemu, w którym prace mogą być popularyzowane, ponownie wykorzystywane i rozwijane w sposób twórczy. Im łatwiej jest wykorzystywać i rozwijać dzieła, tym bogatsza staje się kultura.

Aby zagwarantować płynne działanie tego ekosystemu, dzieła powinny być wolne, gdzie poprzez wolność rozumiemy:

  • wolność wykorzystywania utworu i czerpania korzyści z jego używania;
  • wolność poznawania utworu i stosowania nabytej w ten sposób wiedzy;
  • wolność tworzenia i rozpowszechniania kopii informacji lub utworu, w całości lub we fragmentach;
  • wolność wprowadzania zmian i poprawek, i rozpowszechniania utworów pochodnych.

Jeśli autorzy nie podejmą żadnych działań, ich twórczość zostaje objęta obowiązującymi prawami autorskimi, które poważnie ograniczają to, co inni mogą i nie mogą robić. Autorzy mogą uczynić swoją twórczość wolną przez wybór jednego lub więcej dokumentów prawnych, zwanych licencjami. Dla autora objęcie swojego dzieła jedną z wolnych licencji nie oznacza utraty wszystkich swoich praw, lecz tylko podarowanie każdemu zakresu wolności wymienionego w formie listy powyżej.

Ważne jest, by każda praca, która uznawana jest za wolną, faktycznie gwarantowała wszystkie wspomniane wolności. Dlatego poniżej precyzujemy dokładnie definicję wolności dla licencji i dzieł autorskich.

Rozpoznawanie Wolnych Dóbr Kultury[edit]

To jest Definicja Wolnych Dóbr Kultury; zachęcamy do zamieszczenia przy opisywaniu swojego utworu noty "Ta praca dostępna jest na wolnej licencji według Definicji Wolnych Dóbr Kultury." Jeśli nie podoba ci się termin "Wolne Dobra Kultury" możesz użyć też zwyczajowego "Wolne treści" lub odnieść się do jednego z innych istniejących ruchów które cenią sobie podobne wolności w bardziej zawężonym kontekście. Zachęcamy także do korzystania z logo i banerów Wolnych Dóbr Kultury, które są dostępne jako własność publiczna (ang. public domain).

Zwróć uwagę, że taka adnotacja nie powoduje automatycznie określenia praw opisanych w definicji. Aby twoja praca była wolnodostępna musi być oparta o jedną z Wolnych Licencji albo być udostępniona jako własność publiczna.

Nie zalecamy korzystania z innych terminów do identyfikowania Wolnych Dóbr Kultury, jeśli nie zapewniają one klarownej definicji wolności. W szczególności dotyczy to terminów takich jak "Open Access" ("Otwarty dostęp") i "Open content" ("Otwarte treści"). Takich terminów używa się często w odniesieniu do zawartości udostępnianej na "mniej restrykcyjnych" zasadach, niż określa to prawo autorskie, a także w odniesieniu do zawartości, która jest po prostu "dostępna w Sieci".

Definiowanie Licencji Wolnej Kultury[edit]

Licencje to instrumenty prawne dzięki którym posiadacz pewnych praw może je przenieść na podmioty trzecie. Wolne Licencje nie zabierają żadnych praw - są zawsze dobrowolne, a gdy je zaakceptujemy, dają nam wolności, których nie daje prawo autorskie. Wolne licencje nigdy nie ograniczają ani nie likwidują istniejących wyłączeń i zwolnień od prawa autorskiego.

Podstawowe wolności[edit]

Aby być uznaną za "wolną" w myśl przedstawianej tu definicji, licencja musi respektować wszystkie poniższe rodzaje wolności bez jakichkolwiek ograniczeń:

  • Wolność wykorzystywania i odtwarzania utworu: Licencja musi zezwalać na dowolne użycie utworu, zarówno w zakresie prywatnym, jak i publicznym. Tam, gdzie ma to swoje zastosowanie, licencja winna obejmować również dostępność wszelkich praw pochodnych ("prawa zależne"), takich jak prawo do wykonywania czy interpretowania utworu. Nie mogą istnieć od tego żadne wyjątki, na przykład powodowane względami politycznymi czy religijnymi.
  • Wolność poznawania dzieła oraz stosowania zawartych w nim informacji: Licencja musi zezwalać na dowolne korzystanie z informacji zawartych w dziele. Licencja nie może zabraniać na przykład wstecznej analizy kodu oprogramowania.
  • Wolność redystrybucji: Kopie dzieła mogą być sprzedawane, wymieniane lub rozdawane za darmo, jako część większego dzieła bądź kolekcji lub też jako niezależna całość. Ilość informacji dopuszczonej do kopiowania nie może podlegać ograniczeniom. Podobnie jakimkolwiek ograniczeniom nie może podlegać to, kto może wykonywać kopie ani to, na jakie medium informacje zostają skopiowane.
  • Wolność dystrybucji dzieł pochodnych: W celu umożliwienia każdemu ulepszania dzieła, licencja nie może ograniczać wolności dystrybuowania zmodyfikowanych wersji (bądź dla dzieł mających swoją fizyczną postać, dzieł będących w jakikolwiek sposób ich pochodnymi), niezależnie od zawartości oraz celu sporządzania takich modyfikacji. Jednakże mogą istnieć pewne ograniczenia mające na celu ochronę owych podstawowych wolności lub stwierdzenia wkładu w dzieło jego poprzednich autorów (zobacz poniżej).

Ograniczenia dopuszczalne[edit]

Nie wszystkie ograniczenia użytkowania czy rozpowszechniania dzieł są przeszkodą dla podstawowych wolności. W szczególności obowiązek uznania autorstwa, Współpracy symetrycznej (np. "copyleft") czy ochrony podstawowych wolności uważane są za ograniczenia dopuszczalne.

Definiowanie Wolnych Dóbr Kultury[edit]

Utwór musi być objęty Licencją Wolnej Kultury lub jego status prawny musi zapewniać te same podstawowe swobody, które wyliczono powyżej, aby mógł być uznany za wolny. Nie jest to jednak warunek wystarczający. Dany utwór może nie być wolny ze względu na inne sposoby ograniczania podstawowych swobód. Tak więc utwór, aby był uznany za wolny, musi spełniać następujące dodatkowe warunki:

  • Dostępność danych źródłowych: O ile ostateczny utwór został stworzony poprzez kompilację lub przetworzenie pliku źródłowego lub szeregu plików źródłowych, o tyle wszystkie dane źródłowe powinny być dostępne wraz z utworem na tych samych zasadach. Może to być na przykład partytura utworu muzycznego, modele wykorzystane w scenie 3D, dane z publikacji naukowej, kod źródłowy aplikacji komputerowej lub dowolna informacja tego rodzaju.
  • Wolny format: Format pliku cyfrowego, w jakim utwór jest udostępniany, nie powinien być chroniony patentami, chyba że z góry dana jest ogólnoświatowa, nieograniczona i nieodwoływalna darmowa licencja na korzystanie z opatentowanej technologii. Niewolne formaty mogą być czasem wykorzystywane z powodów praktycznych, jednakże wersja dzieła w wolnym formacie musi być dostępna, aby dzieło mogło być uznane za wolne.
  • Brak ograniczeń technicznych: Utwór musi być dostępny w takiej formie, by zabezpieczenia techniczne nie ograniczały wymienionych wyżej wolności.
  • Brak innych restrykcji i ograniczeń: Utwór nie może podlegać takim restrykcjom prawnym (jak patenty, kontrakty itp.) lub ograniczeniom (jak ochrona prywatności), które wpłynęłyby na wymienione wyżej wolności. Utwór może wykorzystywać istniejące w prawie wyjątki od prawa autorskiego (na przykład cytowanie utworów prawnie zastrzeżonych), ale tylko ta część utworu, która jest bezwarunkowo wolna, stanowi wolne dzieło.

Innymi słowy: za każdym razem, gdy użytkownik dzieła nie może z przyczyn prawnych lub praktycznych wyegzekwować swoich podstawowych wolności, utwór nie może być uznany i nie powinien być nazywany "wolnym".

Dowiedz się więcej[edit]

  • Na stronie Licencje toczy się dyskusja na temat konkretnych licencji i ich zgodności z definicją.
  • Na stronie Historia znajduje się krótki opis rozwoju tej definicji.
  • Strona FAQ dostarcza odpowiedzi na niektóre pytania.
  • Strona Portal:Index to spis treści różnych stron dyskusji na temat wolnych dóbr kultury.

Numerowanie wersji[edit]

Nowe wersje tej definicji będą publikowane, gdy zostanie osiągnięty konsensus (bezpośrednio lub przez głosowanie, według reguł procesu autorskiego) co do proponowanych zmian. Numeracja wersji powinna trzymać się wzoru 0.x dla wstępnego szkicu definicji, 1.2, 2.1 ... dla wydań głównych, 2.1, 1.2 ... dla uaktualnień. Za uaktualnienia uznawane są takie zmiany tekstu, które nie mają wpływu na zasięg istniejących lub hipotetycznych licencji objętych tą definicją.