Definition/Mr

• Original, v.1.1: English
• Translations, v.1.1: العربية • български • català • čeština • Deutsch • Ελληνικά • Esperanto • español • فارسی • français • galego • hrvatski • italiano • 한국어 • македонски • मराठी • norsk bokmål • Nederlands • norsk nynorsk • polski • português • română • русский • slovenčina • slovenščina • svenska • Tiếng Việt
• Translations, v.1.0 (update/review pending): suomi
• More in progress

व्याख्या : मुक्त सांस्कृतिक काम

Stable versionThis is the stable version 1.1 of the definition. The version number will be updated as the definition develops. The editable version of the definition can be found at Definition/Unstable. See authoring process for more information, and see translations if you want to contribute a version in another language.pigs cant fly

Mackenzie is awesome you cant shit with your mouth closed 0oh and india, your not cool you're just jelous you fucker...

version 1.0

on → मराठी:तादात्मीकरण/ओळख/परिचय</ref>हे काही या व्याख्येत वर्णन केल्यानुसारचे हक्क बहाल करीत नाही; तुमचे काम हे यथार्थतेने स्वतंत्र होण्याकरिता ते मुक्त संस्कृती परवान्यांपैकी एक परवाना वापरला पाहिजे किंवा सार्वजनिक क्षेत्रातील असले पाहिजे.

मात्र, स्वातंत्र्याची व्याख्या सुस्पष्टपणे संप्रेषित न करणारे ‘खुला मजकुर/आशय” आणि “खुली उपलब्धता/प्रवेश” सारखे शब्दप्रयोग मुक्त सांस्कृतिक कामांचा परिचय देण्याकरिता वापरण्यास आम्ही प्रोत्साहन देत नाही. (कारण) असे शब्दप्रयोग विद्यमान कायद्यांनुसार (प्रताधिकारमुक्त) न ठरता, “कमी बंधनकारक’’ शब्दांच्या अंतर्गत उपलब्ध असणाऱ्या आशयासाठी किंवा केवळ “आंतरजालावर उपलब्ध” असणाऱ्या कामाचा निर्देश करण्यासाठी म्हणून वापरले जातात.

मुक्त सांस्कृतीक परवान्यांची व्याख्या

परवाने हे अशी कायदेशीर साधने आहेत की ज्यांच्या मार्फत निश्चित कायदेशीर हक्कांचा मालक (आपल्या) या हक्कांचे हस्तांतरण तिसऱ्या पक्षाला करू शकतो. मुक्त सांस्कृतिक परवाने (कोणाचेही) कोणतेही हक्क हिरावून घेत नाहीत- ते स्वीकारावेत की नाही, हे ऐच्छिक असते, आणि एकदा स्वीकारले तर, केवळ प्रताधिकारहक्क कायद्याने उपलब्ध होणार नाहीत, अशी (अधिक व्यापक) स्वातंत्र्ये ते (परवाने) बहाल करतात. स्वीकारले गेल्यानंतर प्रताधिकारहक्क कायद्यातील विद्यमान अपवाद कमीही करीत नाहीत अथवा त्यांना मर्यादाही घालत नाहीत.

अनिवार्य स्वातंत्र्य

या व्याखेत स्पष्ट केल्यानुसार (परवाना) “मुक्त” आहे, हे ओळखण्याची खुण, म्हणजे त्या परवान्याने खालिल स्वातंत्र्ये कोणत्याही मर्यादा न घालता बहाल केली पाहिजेत :

• ते'काम' वापरण्याचे आणि सादर करण्याचे स्वातंत्र्य : परवानाधारकास त्या कामाचा कसाही उपयोग - खासगी असो वा सार्वजनिक- करण्यास, मुभा असली पाहिजे. जेथे जेथे अशा प्रकारच्या कामाचा संदर्भ येईल तिथे तिथे ही कामे सादर करणे किंवा त्यांचे अर्थनिर्णयन करणे, यासारख्या निष्पादित उपयोगाचा ( म्हणजे त्या “संबंधित हक्कांचा”) समावेश या स्वातंत्र्यात निहित असला पाहिजे. उदाहरणार्थ राजकीय, धार्मिक अथवा (इतर)हेतुने कोणतेही अपवाद असता कामानयेत.
• कामाच्या अभ्यासाचे स्वातंत्र्य आणि माहितीचे उपयोजन करण्याचे स्वातंत्र्य: कामाची चिकित्सा करणे आणि कामापासून लाभलेल्या ज्ञानाचा कोणत्याही मार्गाने वापर करण्यास परवानाधारकास परवानगी असली पाहिजे. उदाहरणार्थ परवाने "व्युत्क्रम अभियांत्रिकी" (reverse engineering)वर निर्बंध घालू शकणार नाहीत.
• ('कामा'च्या) प्रतिंचे पुर्नवितरण करण्याचे स्वातंत्र्य: एखाद्या मोठ्या कामाचा हिस्सा म्हणून, त्या कामाचा साठा करून ठेवण्याचा भाग म्हणून किंवा (हे हेतू न ठेवता) अगदी स्वतंत्रपणे सुद्धा या प्रतिंची विक्री होऊ शकते, देवाणघेवाण होऊ शकते किंवा त्या मोफतही दिल्या जाऊ शकतात. खेरीज किती प्रमाणात माहितीच्या प्रती केल्या जाऊ शकतील, त्यावर मर्यादा असणार नाही. ही माहिती कोण प्रतिमुद्रित करेल किंवा कुठे या माहितीचे प्रतिमुद्रण होईल यावरही मर्यादा असणार नाही.

• मूळ कामावर बेतलेले निष्पादित काम वितरीत करण्याचे स्वातंत्र्य:(येथे सुचवलेल्या प्रमाणे) कामात सुधारणा करण्याची क्षमता प्रत्येकास प्रदान करता यावी, या करिता,(एखाद्याकडे सुधारणा करण्याची इच्छा आणि हेतू असो वा नसो पण त्या) सुधारित आवृत्तीचे (किंवा भौतिक कामाचे, म्हणजे मूळ कामावर बेतलेले कोणत्याही मार्गाने निष्पादित होणारे) काम, वितरण होण्यावर परवाना बंधन घालू शकणार नाही. तथापि उपरोल्लेखित अनिवार्य स्वातंत्र्यांचे रक्षण करण्यासाठी किंवा लेखकांचे श्रेय सुनिश्चित करण्यासाठी काही बंधने मात्र लागू राहतील. (खाली पाहा)

परवानगी असलेले निर्बंध

कामाच्या प्रतिंच्या वितरणावर अथवा उपयोगावर असलेली सर्व बंधने काही अनिवार्य स्वातंत्र्याच्या आड येणार नाहीत. खास करून प्रताधिकारांचे श्रेय देणे, परस्परावलंबी सहकार्य करणे (उदाहरणार्थ "प्रतसोड(कॉपीलेफ्ट)") आणि अनिवार्य स्वातंत्र्याचे संरक्षण करणे, यासाठी काही बंधने ही परवानगीयोग्य बंधने म्हणून स्वीकारली गेली आहेत.

मुक्त सांस्कृतिक कामाच्या व्याख्या

‘काम’ (प्रताधिकार) मुक्त म्हणून स्वीकारता यावे, यासाठी (येथे सुचवलेल्या प्रमाणे) कोणतेही काम मुक्त सांस्कृतिक परवाना अंतर्गत समाविष्ट असावे किंवा त्याचा कायदेशीर दर्जा हा वर स्पष्ट केल्यानुसारची नेमकी तीच अनिवार्य स्वातंत्र्ये बहाल करणारा असावा. अर्थात ही काही पुरेशी अट नाही. एखादे विशिष्ट काम क्वचित अमुक्तही असू शकेल की जे वेगळ्या अर्थाने अनिवार्य स्वातंत्र्यांवर बंधने टाकूही शकेल. (येथे सुचवलेल्या प्रमाणे) कोणतेही काम मुक्त म्हणून स्वीकारण्यासाठी या काही अधिकच्या अटी आहेत (एवढेच):

• स्रोत-विदेची उपलब्धता: जेथे अंतिम स्वरूपाचे (येथे सुचवलेल्या प्रमाणे) एखादे काम प्राप्त माहितीचे एकत्रीकरण करणे किंवा स्रोत फाईल किंवा अनेक स्रोत फाईल्स यांच्यावर (संपादकीय) प्रकिया करून मिळविले असल्यास, त्या कामाच्या मूळाशी असलेल्या स्रोत-विदा तशा कामा सोबत सारख्याच अटीं अतर्गत उपलब्ध असली पाहीजे. एखादी सांगीतिक रचना, थ्री डी दृश्यात वापरल्या गेलेल्या प्रतिकृती, वैज्ञानिक प्रकाशनातील माहिती, संगणकीय उपयोजनाचे संकेतांकीय स्त्रोत किंवा अशी कोणतीही माहिती ही मूलस्रोताताबरोबरच उपलब्ध असली पाहिजे.

• मुक्त प्रारुप-साच्यांचा उपयोग: डिजिटल फायलींसाठी उपयोगीले गेलेले प्रारुप-साचे;(पेटंटचा उपयोग प्रयुक्त झाला असेल तर अशा पेटंट आरक्षित तंत्रज्ञानास जगभरात अमर्याद आणि बिनापरतीच्या मानधन देण्यातून मुक्त केले असल्याच्या बोलीवर नसल्यास,) पेटंटने आरक्षित केलेले नसावेत. व्यावहारीक कारणांसाठी काहीवेळा अमुक्त प्रारुप-साचे वापरावे लागल्यास, काम मुक्त स्वरुपाचे समजले जाण्यासाठी, मुक्त प्रारुप-साचातील एक प्रत उपलब्ध असणे अत्यावश्यक असेल.
• तांत्रिक बंधने नको: (येथे सुचवलेल्या प्रमाणे) कोणतेही काम अशा स्थितीत उपलब्ध असावे की, ज्यात वर उल्लेख केलेली स्वातंत्र्ये मर्यादित करणारी कोणतीही तंत्रज्ञानात्मक क्लृप्ती वापरलेली नसावीत.
• इतर बंधने अथवा मर्यादा नसाव्यात: (येथे सुचवलेल्या प्रमाणे) काम (पेटंट, करारमदार इत्यादी) कायदेशीर बंधनात अडकलेले नसावे किंवा मर्यादा घातलेले (जसे की खासगीपणाचा हक्क) नसावे की ज्यामुळे उपरोल्लेखित स्वातंत्र्यात अडसर निर्माण होईल. (येथे सुचवलेल्या प्रमाणे) एखादे काम, प्रताधिकारास अस्तित्वात असलेल्या कायदेशीररीत्या अपवादांचा (त्या प्रताधिकारयुक्त कामांचा उल्लेख करण्यासाठी) त्या प्रताधिकारास निःसंदिग्धपणे मुक्त करणाऱ्या काही हिश्यामुळे संपूर्ण काम मुक्त करीत असेल; तर त्यांचा वापर करून घेऊ शकेल.

वेगळ्या शब्दात, कामाचा वापरकर्ता (पुरुष किंवा स्त्री अथवा अन्य कुणी माणूस) त्याचा किंवा तिचा कायदेशीर अथवा व्यावहातः आपली मूलभूत स्वातंत्र्ये वापरू शकणार नाही, तेंव्हा असे काम “मुक्त” म्हणून स्वीकारले जाऊ शकणार नाही किंवा “मुक्त” म्हणता येणार नाही.

अधिक वाचन

• पाहा Licenses (एकएकट्या परवान्यांबद्दल चर्चा आणि ते विशीष्ट परवाने या व्याख्येच्या कसोटीस उतरतात अथवा नाही.

• पाहा History (या व्याख्येची पार्श्वभूमी आणि acknowledgments-मराठी शब्द सुचवा- जाणून घेण्यासाठी).
• पाहा FAQ (नित्याच्या निवडक प्रश्नोत्तरांसाठी).
• पाहा Portal:Index (मुक्त सांस्कृतिक कामा बद्दल विशीष्ट विषयवार पानांसाठी).

आवृत्ती

सदर व्याख्येस सुचविल्या गेलेल्या बदलांना ( विहीत लेखन प्रक्रियेतून, थेट किंवा मतदान पद्धतीने साध्य) सहमती जशी जशी प्राप्त होईल तस तसे व्याख्येच्या नवीन आवृत्ती प्रकाशित केल्या जातील.

साहाय्य

येथून खालील भाग मूळ व्याख्या दस्तएवजाचा भाग नाही, केवळ ढोबळ माहिती आणि साहाय्यार्थ , उत्तरदायकत्वास नकार लागू.