Editing Definition/Eo

Nuntempe, pro socia kaj teknologia progreso, multe pli granda parto de la homaro povas ''eniri, krei, modifi, publikigi'' kaj ''distribui'' diversajn verkojn - artaĵojn, sciencajn kaj edukajn verkojn, programarojn, artikolojn - resume, ''io ajn, kiun oni povas reprezenti en cifera formo''. Multaj komunumoj formiĝis por praktiki tiujn novajn povojn kaj krei riĉecon da kune reuzeblaj verkoj.

* la '''libereco por uzi la verkon''' kaj profiti la avantaĝojn de uzi ĝin

* la '''libereco por studi la verkon''' kaj apliki la scion lernigintan de ĝi

* la '''libereco por fari kaj disdoni kopiojn''', tute aŭ parte, de la informo aŭ esprimo

* la '''libereco por ŝanĝi kaj plibonigi''' ĝin, kaj distribui derivitajn verkojn

Se la aŭtoroj ne ekagas, iliaj verkoj estos kovritaj per ekzistantaj kopirajtaj leĝoj, kiuj severe limiĝas kion aliaj rajtas kaj ne rajtas fari. Aŭtoroj povas liberigi siajn verkojn per elekti inter kelkaj laŭleĝaj dokumentoj, nomataj permesilojn. Aŭtoro, kiu elektas meti sian verkon sub ''libera permesilo'', ne perdas siajn tutajn rajtojn, sed donas al ĉiu la rajtojn listitajn ĉi-supre.

== Identigi Liberajn Kulturajn Verkojn ==

Ĉi tio estas la ''Difino de Liberaj Kulturaj Verkoj'', kaj kiam vi parolas pri via verko, ni instigas vin mencii ĉi tiun difinon kiel "Ĉi tio estas libere permesilita verko, kiel klarigita en la ''Difino de Liberaj Kulturaj Verkoj''." Se vi ne ŝatas la terminon "Libera Kultura Verko," vi povas uzi la ĝeneralan terminon "Libera Enhavo," aŭ anstataŭ referenci al unu el la [[Existing Movements|nunaj movadoj]] (angle) kiuj esprimas similajn liberojn en pli specifaj kuntekstoj. Ni ankaŭ instigas vin uzi la [[logos and buttons|emblemojn kaj butonojn de Liberaj Kulturaj Verkoj]] (angle), kiuj estas senkopirajta.

Ni volas informi vin ke tiela identigo ''ne'' certigas la rajtojn en ĉi tiu difino; por via verko esti vere libera, vi devas uzi unu el la Liberaj Kulturaj [[Licenses|Permesiloj (angle)]] aŭ la verko estu senkopirajta.

Ni malinstigas vin uzi aliajn terminojn por identigi Liberajn Kulturajn Verkojn kiuj ne transportas klaran difinon de libereco, kiel "malfermita enhavo" kaj "malferma eniro". Ĉi tiuj terminoj estas ofte uzataj por temi pri enhavo kiu estas havebla laŭ "malpli restriktaj" kondiĉoj ol tiuj de nunaj kopirajtaj leĝoj, aŭ eĉ por verkoj kiuj estas nur "haveblaj en la TTT".

Permesiloj estas laŭleĝaj instrumentoj per kiu la posedanto de certaj laŭleĝaj rajtoj povus transloki ĉi tiujn rajtojn al triaj partioj. Liberaj Kulturaj Permesiloj ne forprenas iujn rajtojn -- ĉiam ili estas laŭvole akcepteblaj, kaj se akceptataj, ili donas liberojn kiujn kopirajta leĝo sole ne provizas. Kiam akceptitaj, ili neniam limiĝas aŭ reduktas nunajn sendevigojn en kopirajtaj leĝoj.

=== Esencaj liberecoj ===

Por esti agnoskita kiel "libera" sub ĉi tiu difino, permesilo devas doni la sekvontajn liberojn senlime:

* '''La libero por uzi kaj fari la verkon:''' La permesilo-ricevanto devas esti permesata por uzi la verkon, private aŭ publike. Por specoj de verkoj kie ĝi estas aferkoncerna, ĉi tiu libereco inkluzivus ĉiujn derivitajn uzojn ("rilataj rajtoj") kiel ludadon aŭ interpretadon de la verko. Devas esti neniuj esceptoj rigardantaj, ekzemple, politikaj aŭ religiaj konsideroj.

* '''La libero por studi la verkon kaj apliki la informojn:''' La permesilo-ricevanto devas esti permesita por esplori la verkon kaj uzi la scion akiritan de la verko en iu ajn maniero. La permesilo ne havas permeson, ekzemple, restrikti "retroprojektadon".

* '''La libero por distribui kopiojn:''' Kopioj povus esti venditaj, interŝanĝitaj aŭ fordonitaj senpage, kiel parto de pli granda verko, kolekto, aŭ sendepende.  Devas esti neniu limo de numero de kopioj. Ankaŭ tie ne estu iu limo je kiu povas kopii la informojn aŭ sur kien la informojn povas esti kopiitaj.

* '''La libero por distribui derivaĵojn:''' Por doni al ĉiu la kapablon por plibonigi la verkon, la permesilo ne limigu la liberon por distribui modifitan version (aŭ, por fizikaj verkoj, verkoj iel derivitaj de la originalo), nekonsiderante de la intenco kaj celo de tiaj modifaĵoj. Tamen, iuj restriktoj povus esti aplikitaj por protekti ĉi tiujn esencajn liberojn aŭ la atribuon de aŭtoroj (vidu malsupre).

Ne ĉiuj restriktoj de la uzo aŭ disdonado de verkoj malhelpas esencajn liberojn.  Precipe postuloj por atribuo, por simetria kunlaboro (t.e., "kopilefto"), kaj por la protekto de esenca libereco oni rigardas kiel [[Permissible restrictions|permeseblajn restriktojn]] (angle).

Por esti konsiderita liberan, verko devas esti kovrita de Libera Kultura Permesilo, aŭ sia jura statuso devas provizi la samajn esencajn liberojn specifitajn supre. Ĝi ne estas, tamen, sufiĉa kondiĉo. Efektive, specifa verko povus esti nelibera en aliaj manieroj kiuj restriktas la esencajn liberojn. Ĉi tiuj estas la suplementaj kondiĉoj por verko por esti konsiderita libera:

* '''Havebleco de fonto donitaĵoj:''' Kie fina verko estas akirita tra la kompilo aŭ pretigita de fontdosiero aŭ multoblaj fontdosieroj, ĉiuj fundamentaj fontoj devus esti haveblaj apud la verko mem laŭ la samaj kondiĉoj. Ĉi tiuj povas esti la poentaro de muzika kunmetaĵo, la modeloj uzataj en 3D-sceno, la datenoj de scienca eldono, la fontkodo de komputilprogramo, aŭ iu ajn aliaj tielaj informoj.

* '''Uzo de libera dosierformo:''' Por ciferecaj dosieroj, la formo en kiu la verko estas donita, ne estu protektita de patentoj, krom se tutmonda senlima kaj nerevokebla tantiemoliberigo estas alportita por utiligi la patentan teknologion. Kvankam neliberaj specifoj foje povus esti uzataj por praktikaj kialoj, kopio de libera dosierformo devas esti havebla por la verko esti konsiderata liberan.

* '''Neniuj teknikaj restriktoj:''' La verko devas esti havebla en formo kie neniuj teknikaj aranĝoj kutimiĝis al limigi la liberojn kiel specifitajn supre.

* '''Neniuj aliaj restriktoj aŭ limoj:''' La verko mem devas ne esti kovrita de laŭleĝaj restriktoj (patentoj, kontraktoj, ktp.) aŭ limoj (kiel rajtoj je privateco) kiuj povus malhelpi la liberojn kiel specifitajn supre. Verko povus utiligi ekzistantajn laŭleĝajn sendevigojn de kopirajto (por citi kopirajtigitajn verkojn), kvankam nur la partoj de ĝi kiu estas sendubasence libera konsistigas liberan verkon.

Alivorte, ĉiam, kiam la uzanto de verko ne povas laŭleĝe aŭ praktike ekzerci siajn bazajn liberojn, la verko ne povas esti konsiderita kaj ne nomata "libera".