Version 1.1 of the definition has been released. Please help updating it, contribute translations, and help us with the design of logos and buttons to identify free cultural works and licenses!
Editing Definition/Pl
Jump to navigation
Jump to search
The edit can be undone. Please check the comparison below to verify that this is what you want to do, and then publish the changes below to finish undoing the edit.
Latest revision | Your text | ||
Line 5: | Line 5: | ||
<div style="text-align:right;">[[Definition/Pl/1.0|wersja '''1.0''']]</div> | <div style="text-align:right;">[[Definition/Pl/1.0|wersja '''1.0''']]</div> | ||
}} | }} | ||
== Podsumowanie == | |||
Dokument ten definiuje "Wolne Dobra Kultury" jako dzieła czy utwory, które mogą być w sposób nieograniczony studiowane, wykonywane, kopiowane i/lub modyfikowane, przez każdego, w dowolnym celu. Opisuje także szczególne dopuszczalne ograniczenia, które strzegą i chronią te podstawowe wolności. Definicja ta rozróżnia ''wolne dzieła'' i ''[[licenses|wolne licencje]]'', które mogą być wykorzystywane do prawnej ochrony statusu wolnego dzieła. Definicja sama w sobie ''nie'' jest licencją: jest pomocna przy określaniu, czy dany utwór lub licencja może być uznana za "wolną" | |||
== Preambuła == | == Preambuła == | ||
Line 10: | Line 14: | ||
Społeczne i technologiczne zmiany umożliwiają coraz większej części ludzkości ''tworzenie, modyfikowanie, publikację i dystrybucję oraz dostęp do'' różnego rodzaju utworów - dzieł sztuki, literatury, materiałów edukacyjnych i naukowych, oprogramowania, artykułów - w skrócie ''wszystkiego co może być przedstawione w formie cyfrowej''. Powstało wiele społeczności, wykorzystujących te możliwości w tworzeniu mnóstwa powszechnie użytecznych dzieł. | Społeczne i technologiczne zmiany umożliwiają coraz większej części ludzkości ''tworzenie, modyfikowanie, publikację i dystrybucję oraz dostęp do'' różnego rodzaju utworów - dzieł sztuki, literatury, materiałów edukacyjnych i naukowych, oprogramowania, artykułów - w skrócie ''wszystkiego co może być przedstawione w formie cyfrowej''. Powstało wiele społeczności, wykorzystujących te możliwości w tworzeniu mnóstwa powszechnie użytecznych dzieł. | ||
Większość autorów, niezależnie od pola działania czy profesjonalnego bądź amatorskiego charakteru swoich prac, jest żywotnie zainteresowana wsparciem ekosystemu | Większość autorów, niezależnie od pola działania czy profesjonalnego bądź amatorskiego charakteru swoich prac, jest żywotnie zainteresowana wsparciem ekosystemu w którym prace mogą być popularyzowane, ponownie wykorzystywane i rozwijane w twórczy sposób. Im łatwiej jest wykorzystywać i rozwijać dzieła, tym bogatsza staje się kultura. | ||
Aby zagwarantować płynne działanie tego ekosystemu, dzieła powinny być ''wolne'', gdzie poprzez ''wolność'' rozumiemy: | Aby zagwarantować płynne działanie tego ekosystemu, dzieła powinny być ''wolne'', gdzie poprzez ''wolność'' rozumiemy: | ||
* '''wolność wykorzystywania''' utworu i czerpania korzyści z jego używania | * '''wolność wykorzystywania''' utworu i czerpania korzyści z jego używania | ||
* '''wolność poznawania''' utworu i stosowania nabytej w ten sposób wiedzy | * '''wolność poznawania''' utworu i stosowania nabytej w ten sposób wiedzy | ||
* '''wolność tworzenia i rozpowszechniania kopii''' informacji lub utworu, w całości lub we fragmentach | * '''wolność tworzenia i rozpowszechniania kopii''' informacji lub utworu, w całości lub we fragmentach | ||
* '''wolność wprowadzania zmian i poprawek''', i rozpowszechniania utworów pochodnych. | * '''wolność wprowadzania zmian i poprawek''', i rozpowszechniania utworów pochodnych. | ||
Jeśli autorzy nie podejmą żadnych działań, ich twórczość zostaje objęta obowiązującymi prawami autorskimi, które poważnie ograniczają to | Jeśli autorzy nie podejmą żadnych działań, ich twórczość zostaje objęta obowiązującymi prawami autorskimi, które poważnie ograniczają to co inni mogą i nie mogą robić. Autorzy mogą uczynić swoją twórczość wolną przez wybór jednego lub więcej dokumentów prawnych zwanych licencjami. Dla autora objęcie swojego dzieła jedną z ''wolnych licencji'' nie oznacza utraty wszystkich swoich praw, lecz tylko podarowanie każdemu zakresu wolności wymienionego w formie listy powyżej. | ||
Ważne jest, by każda praca, która uznawana jest za wolną, faktycznie gwarantowała wszystkie wspomniane wolności. Dlatego poniżej precyzujemy dokładnie '''definicję wolności''' dla licencji i dzieł autorskich. | Ważne jest, by każda praca, która uznawana jest za wolną, faktycznie gwarantowała wszystkie wspomniane wolności. Dlatego poniżej precyzujemy dokładnie '''definicję wolności''' dla licencji i dzieł autorskich. | ||
Line 32: | Line 36: | ||
== Definiowanie Licencji Wolnej Kultury == | == Definiowanie Licencji Wolnej Kultury == | ||
Licencje to instrumenty prawne dzięki którym posiadacz pewnych praw może je przenieść na podmioty trzecie. Wolne Licencje nie zabierają żadnych praw - są zawsze dobrowolne, a gdy je zaakceptujemy | Licencje to instrumenty prawne dzięki którym posiadacz pewnych praw może je przenieść na podmioty trzecie. Wolne Licencje nie zabierają żadnych praw -- są zawsze dobrowolne, a gdy je zaakceptujemy dają nam wolności, których nie daje prawo autorskie. Wolne licencje nigdy nie ograniczają, ani nie likwidują istniejących wyłączeń i zwolnień od prawa autorskiego. | ||
=== Podstawowe wolności === | === Podstawowe wolności === | ||
Line 46: | Line 50: | ||
* '''Wolność dystrybucji dzieł pochodnych:''' W celu umożliwienia każdemu ulepszania dzieła, licencja nie może ograniczać wolności dystrybuowania zmodyfikowanych wersji (bądź dla dzieł mających swoją fizyczną postać, dzieł będących w jakikolwiek sposób ich pochodnymi), niezależnie od zawartości oraz celu sporządzania takich modyfikacji. Jednakże mogą istnieć pewne ograniczenia mające na celu ochronę owych podstawowych wolności lub stwierdzenia wkładu w dzieło jego poprzednich autorów (zobacz poniżej). | * '''Wolność dystrybucji dzieł pochodnych:''' W celu umożliwienia każdemu ulepszania dzieła, licencja nie może ograniczać wolności dystrybuowania zmodyfikowanych wersji (bądź dla dzieł mających swoją fizyczną postać, dzieł będących w jakikolwiek sposób ich pochodnymi), niezależnie od zawartości oraz celu sporządzania takich modyfikacji. Jednakże mogą istnieć pewne ograniczenia mające na celu ochronę owych podstawowych wolności lub stwierdzenia wkładu w dzieło jego poprzednich autorów (zobacz poniżej). | ||
=== | === Dopuszczalne ograniczenia === | ||
Ochraniacze wszystkie ograniczenia nałożone hasła użytkowanie Na Lub dystrybucję Dzieła ograniczają podstawowe Wolności. W szczególności obowiązek uznania autorstwa, symetrycznej Współpracy (np. "copyleft"), zapora ogniowa podstawowych Ochrony nakaz Wolności uważane sa za [[dopuszczalne ograniczenia | dopuszczalne ograniczenia]]. | |||
== Definiowanie Wolnych Dóbr Kultury == | == Definiowanie Wolnych Dóbr Kultury == | ||
Utwór ''musi'' być objęty Licencją Wolnej Kultury lub jego status prawny ''musi'' zapewniać te same ''podstawowe swobody'', które wyliczono powyżej, aby mógł być uznany za wolny. Nie jest to jednak warunek wystarczający. Dany utwór może nie być wolny ze względu na inne sposoby ograniczania podstawowych swobód. Tak więc utwór, aby był uznany za wolny, musi spełniać następujące dodatkowe warunki: | Utwór ''musi'' być objęty Licencją Wolnej Kultury, lub jego status prawny ''musi'' zapewniać te same ''podstawowe swobody'', które wyliczono powyżej, aby mógł być uznany za wolny. Nie jest to jednak warunek wystarczający. Dany utwór może nie być wolny ze względu na inne sposoby ograniczania podstawowych swobód. Tak więc utwór, aby był uznany za wolny, musi spełniać następujące dodatkowe warunki: | ||
* '''Dostępność danych źródłowych:''' O ile ostateczny utwór został stworzony poprzez kompilację lub przetworzenie pliku źródłowego lub szeregu plików źródłowych, o tyle wszystkie dane źródłowe powinny być dostępne wraz z utworem na tych samych zasadach. Może to być na przykład partytura utworu muzycznego, modele wykorzystane w scenie 3D, dane z publikacji naukowej, kod źródłowy aplikacji komputerowej lub dowolna informacja tego rodzaju. | * '''Dostępność danych źródłowych:''' O ile ostateczny utwór został stworzony poprzez kompilację lub przetworzenie pliku źródłowego lub szeregu plików źródłowych, o tyle wszystkie dane źródłowe powinny być dostępne wraz z utworem na tych samych zasadach. Może to być na przykład partytura utworu muzycznego, modele wykorzystane w scenie 3D, dane z publikacji naukowej, kod źródłowy aplikacji komputerowej, lub dowolna informacja tego rodzaju. | ||
* '''Wolny format:''' Format pliku cyfrowego, w jakim utwór jest udostępniany, nie powinien być chroniony patentami, chyba że z góry dana jest ogólnoświatowa, nieograniczona i nieodwoływalna darmowa licencja na korzystanie z opatentowanej technologii. Niewolne formaty mogą być czasem wykorzystywane z powodów praktycznych, jednakże wersja dzieła w wolnym formacie ''musi'' być dostępna, aby dzieło mogło być uznane za wolne. | * '''Wolny format:''' Format pliku cyfrowego, w jakim utwór jest udostępniany, nie powinien być chroniony patentami, chyba że z góry dana jest ogólnoświatowa, nieograniczona i nieodwoływalna darmowa licencja na korzystanie z opatentowanej technologii. Niewolne formaty mogą być czasem wykorzystywane z powodów praktycznych, jednakże wersja dzieła w wolnym formacie ''musi'' być dostępna, aby dzieło mogło być uznane za wolne. | ||
* '''Brak ograniczeń technicznych:''' Utwór musi być dostępny w takiej formie, by zabezpieczenia | * '''Brak ograniczeń technicznych:''' Utwór musi być dostępny w takiej formie, by techniczne zabezpieczenia nie ograniczały wymienionych wyżej wolności. | ||
* '''Brak innych restrykcji i ograniczeń:''' Utwór nie może podlegać takim restrykcjom prawnym (jak patenty, kontrakty itp.) lub ograniczeniom (jak ochrona prywatności) | * '''Brak innych restrykcji i ograniczeń:''' Utwór nie może podlegać takim restrykcjom prawnym (jak patenty, kontrakty, itp.) lub ograniczeniom (jak ochrona prywatności) które wpłynęłyby na wymienione wyżej wolności. Utwór może wykorzystywać istniejące w prawie wyjątki od prawa autorskiego (na przykład cytowanie utworów prawnie zastrzeżonych), ale tylko ta część utworu która jest bezwarunkowo wolna stanowi wolne dzieło. | ||
Innymi słowy | Innymi słowy, za każdym razem gdy użytkownik dzieła nie może z przyczyn prawnych lub praktycznych wyegzekwować swoich podstawowych wolności, utwór nie może być uznany i nie powinien być nazywany "wolnym". | ||
== Dowiedz się więcej == | == Dowiedz się więcej == |